De cirkel van Prochaska en Diclemente

Cirkel gedragsverandering

“Ik ga nóóit aan de slag als zelfstandige, 100 % zeker!”
En ja hoor MI time bestaat deze maand 5 jaar! Wat een mijlpaal!

Ik hoor het mezelf nog zeggen tegen mijn beste vriendin. Ze riep al jaren dat het leven als ZZP-er echt heel fijn is en ze zag kansen voor mij met de passie die ik heb voor Motiverende Gespreksvoering (MGV).
Dit was het begin van míjn cirkel van gedragsverandering (van Prochaska en Diclemente).

 

De cirkel van gedragsverandering:

Hierboven hoor je duidelijk dat ik in ‘het voorstadium’ zat t.a.v. het inschrijven bij de KVK als zelfstandige. Ik wilde niet veranderen, was tevreden zo en stond niet of nauwelijks open voor een andere mening. Ik zag vooral alle voordelen van het niet veranderen, nl. de zekerheid van het werken voor een baas.

Anderen daarentegen (in dit geval mijn beste vriendin) zien in deze fase vaak dat het verstandig (slim of gezonder) kan zijn om gedrag te veranderen. Zij zien voordelen van veranderen en/ of nadelen van niet veranderen voor de ander. Degene zelf ziet, in deze fase, vooral de voordelen van het huidige gedrag.

 

Maar moeten we het veranderen van gedrag dan maar gewoon loslaten als iemand in ‘het voorstadium’ zit?

Nee natuurlijk niet. Ik dit geval zou dat prima kunnen hoor, maar wat nou als ik naar een business coach zou zijn gegaan?
Als coach, begeleider of manager kun je de ander wel proberen te motiveren naar de volgende fase in de cirkel nl. ‘de overwegingsfase’. Dit wanneer je denkt dat dat is wat iemand diep van binnen misschien eigenlijk wel wil, maar bijvoorbeeld (nog) niet durft.

Mijn beste vriendin probeerde me te overtuigen van de voordelen van ondernemen. Ze droeg argumenten aan over vrijheid en alleen maar doen waar je blij van wordt. Ook ben ik, door bij de baas te blijven werken, zijn portemonnee aan het spekken terwijl ík al het werk lever volgens haar. Genoeg redenen om te veranderen dus.

En motiveerde mij dat? Nee….

Ik begreep dat het voor haar zo voelde, maar ik luisterde niet echt. Sterker nog, ik ging nog harder roepen dat ik “geen ondernemer ben en nooit zal worden…” met al mijn argumenten daarbij.

In deze fase is dit wat vaak gebeurd vanuit liefde en omdat men de ander graag verder wil helpen. Mensen (coaches, begeleiders, hulpverleners, managers maar ook vrienden) geven je al hun goed bedoelde adviezen en redenen om je te overtuigen om het wel te veranderen… en die werken juist averechts.

De ander (ik in dit geval) hoort zichzelf zeggen waarom hij niet wil of kan veranderen, en diens eigen woorden hardop worden juist meer waard. Ik noem het wel eens De-Motiverende Gespreksvoering of in ieder geval motiveren naar de andere kant dan dat je eigenlijk probeert.

Nu kan mijn vriendin dit natuurlijk helemaal niet weten, want die werkt in een heel andere hoek 😉

 

Wat kun je (zeker als coach, begeleider of manager) wellicht beter doen om iemand te motiveren om in beweging te komen in die cirkel?

In ‘het voorstadium’ kun je als coach beter je mond houden en luisteren. Vragen stellen en oprechte interesse tonen in de redenen waarom iemand (nog) niet wil veranderen. Probeer de ander te begrijpen en je echt in diens schoenen te verplaatsen. Wanneer de ander zich voldoende gehoord voelt ontstaat er daarna nl meer ruimte om ook naar de andere kant te kijken, van het wel veranderen.

Wanneer dat gebeurt ontstaat er ruimte voor het gesprek over de ambivalentie, de beide kanten van de situatie.
In mijn geval: Aan de ene kant zie ik het helemaal niet zitten om te gaan ondernemen en tegelijkertijd weet ik dat ik dan wel meer kan doen waar ik blij van wordt: namelijk andere professionals helpen in het verbeteren van hun gesprekken.

Door beide kanten te bespreken met de ander en door te vragen naar bijvoorbeeld kernwaarden en iemands drive, krijgt men steeds helderder welke kant van deze balans voor hem/ haar nu echt zwaarder weegt.
Uiteindelijk bleek mijn drive/ mijn missie sterker dan mijn angst of twijfel.
Door deze overwegingsfase te doorlopen en de afweging te maken, kon ik de voor mij juiste keuze maken in ‘de beslissingsfase’.

 

Wat kun je als coach doen om de ander te motiveren om een keuze te maken in ‘de beslissingsfase?’

Een coach kan dit proces begeleiden door in ‘de overwegingsfase’ de ambivalentie van de ander te bespreken, de voors- en tegens naast elkaar te leggen en goed te luisteren naar iemand werkelijke onderliggende verlangen. Wat wil iemand echt? Als je dat helder hebt kun je die kant steeds meer aandacht geven. Je kunt vragen naar alle redenen en wensen om die kant op te bewegen. Door hier voldoende tijd en aandacht aan te besteden zal iemand uiteindelijk een keuze maken, zijn ambivalentie balans zal naar één kant uitslaan.

Ook is de basishouding van MGV hierbij van belang. Het besef dat iemand daadwerkelijk zijn eigen keuze mag maken en dat ook uitdragen als coach. Vaak zul je zien dat mensen de keuze maken die het beste voor hen is, juist wanneer ze deze autonomie echt voelen.

Iedereen heeft nl. de keuze om het huidige gedrag NIET te veranderen (tussentijdse uitgang) of de keuze om het gedrag WEL te gaan veranderen, dan schuift men door naar de fase van ‘uitvoeren’.
Kiest men voor NIET veranderen en dus de ‘tussentijdse uitgang’, dan gaat hij/ zij terug naar ‘het voorstadium’ en kan men later eventueel weer opnieuw de cirkel doorlopen.

 

Wat kun je als coach doen om de ander te blijven motiveren in ‘de uitvoeringsfase’?

In deze fase is het belangrijk dat je samen een gedegen plan maakt, het vierde proces van MGV. Een plan én een plan B zodat de kans van slagen zo groot mogelijk is. Want een mislukte uitvoering, zorgt ervoor dat mensen eerder gedemotiveerd raken om het nogmaals te proberen en weer in ‘het voorstadium’ terecht komen.

Wanneer de uitvoering van het plan goed gaat en men ontwikkeld nieuwe gewoontes ten aanzien van het veranderde gedrag, dan spreken we van de fase van ‘volhouden’.
Het kost steeds minder moeite om het nieuwe gedrag uit te voeren.

Zo heb ik momenteel als ondernemer een aantal nieuwe vaardigheden ontwikkeld, die inmiddels als normaal voelen die ik bij de baas niet had. Bijvoorbeeld het geheel plannen en organiseren van mijn eigen werktijden en uit te voeren opdrachten.

 

Motivatie is geen vaststaand iets

Motivatie is niet stabiel over de tijd. De ene dag of het ene moment is deze groter dan het andere. Als ik mezelf weer even als voorbeeld neem: als er veel opdrachten liggen dan gaat het lekker, maar als er dan bijvoorbeeld zoiets als Corona voorbij komt dan knijp je hem wel even als ZZP-er. “Moet ik toch weer voor een baas gaan werken, gaan we dit redden?” Gelukkig bleek niets minder waar en was het effect dat ik nóg meer nieuwe vaardigheden hebt geleerd in deze afgelopen periode nl. online werken en flexibel zijn J

Als coach is het in de fase van ‘volhouden’ dus belangrijk om samen te kijken naar mogelijkheden om de motivatie steeds weer naar boven te halen. Wat kan de ander doen om zichzelf te motiveren of welke hulpbronnen zijn er? Of houden jullie nog een tijdje contact (in een lagere frequentie) om het gedrag echt eigen te maken voordat je de ander ‘loslaat’?

 

Terugval, waarom staat die erbij?

Helaas hoort terugval erbij. Gedragsverandering gaat (vaak) gepaard met terugval en dus kun je maar beter hierop voorbereid zijn.
Als coach kun je de ander voorbereiden op een gevoel van falen dat bij deze fase vaak komt kijken. Als je dit weet kun je nl. al nadenken over hoe hiermee om te gaan om te zorgen dat dit gevoel niet te lang duurt. Daarnaast kun je van deze fase natuurlijk altijd leren, zodat je dezelfde fout niet nogmaals maakt en na 1 of enkele keren de meeste risico-situaties vooraf herkent en kunt voorkomen.

 

Maar hoe vaak kun je dan die cirkel doorlopen?

Gedrag veranderen is lastig. Het kost tijd en energie. Je moet het willen, denken dat je het kunt en er klaar voor zijn. En terugval ligt altijd op de loer. Je kunt deze cirkel dus meerdere keren doorlopen. Meestal zien we dat mensen wel steeds langer in de fase van ‘volhouden’ blijven zitten en steeds sneller door de cirkel lopen. Totdat ze uiteindelijk een keer via de permanente uitgang ‘vertrekken’.

 

Denk maar eens terug aan gedrag dat jij in je leven hebt veranderd of probeer te veranderen. Herken je de fases? Waar zit je nu ten aanzien van dat gedrag? En ben je al vaker de cirkel doorgelopen? Hoe ging jij om met een terugval en waardoor begon jij het veranderen weer te overwegen?

 

Wat kun je als coach doen om de ander te helpen in die cirkel?

De belangrijkste tip is: Luister goed naar waar de ander zich bevindt in de cirkel én ga daar in die fase naast hem/ haar staan. Sluit aan en neer de ander, op zijn eigen tempo, langzaam aan mee naar de volgende fase.
Nog te vaak zie ik dat coaches, begeleiders of managers is de fase van ‘uitvoeren’ zitten waar de ander pas bij ‘overwegen’ is. Herken je dat?
Wat er dan gebeurd is dat jij bezig bent met het ‘hoe veranderen?’ terwijl de ander nog nadenkt over ‘wel of niet veranderen?’

Dit kun je herkennen aan het gevoel van duwen en trekken aan de ander, of de gedachte “hij wil gewoon niet”. Is één van de twee aan de hand in jouw begeleiding, vraag je dan zeker eens af of jullie wel in dezelfde fase aan het werk zijn.

Nog heel even terug naar mij: Ik zit nu in ieder geval in de volhoudfase ten aanzien van het ondernemen als ZZP-er. Ik weet zeker dat ik nooit meer terug voor een baas zal gaan werken, want mijn beste vriendin bleek in alles gelijk te hebben! Toch wil ik niet zeggen dat het ondernemen niet ook af en toe spannend is en onzekerheid met zich meebrengt, maar gelukkig niet voldoende om mij aan het ‘overwegen’ te krijgen om weer te veranderen. Nee, ik zit nu in het voorstadium ten aanzien van ondernemen en daar zit ik helemaal prima!! Ik geloof ook niet dat er iemand is die daar anders over denkt 😉

 

NB: Deze cirkel wordt vaak in combinatie met MGV genoemd. Ik wil graag uit de wereld helpen dat dit MGV is. Deze cirkel is in dezelfde periode ter wereld gekomen en sluit heel mooi aan bij wat Miller en Rollnick met MGV hebben ontwikkeld, maar het is een model door Prochaska en Diclemente bedacht en dus geen specifiek onderdeel van de methodiek MGV.