GESPREKSTECHNIEKEN
Door het stellen van open vragen geef je iemand de ruimte om zelf na te denken en te kiezen welke kant het antwoord op gaat. Het is één van de basisvaardigheden van Motiverende Gespreksvoering. Op deze pagina vind je leuke oefeningen, uitleg over open vragen en het effect daarvan, en voorbeelden van open vragen.
Wat zijn open vragen?
Een open vraag is een vraag waarop meerdere antwoorden mogelijk zijn. Over het algemeen zijn de antwoorden op een open vraag wat langer, en vragen wat denkwerk. De ander kan kiezen uit meerdere opties.
Het tegenovergestelde van een open vraag is een gesloten vraag. Dat is een vraag waarop je met ja of nee, of met een kort antwoord kunt antwoorden. Voorbeelden van gesloten vragen zijn:
- Wat is je adres?
- Welke kleur auto rijd je?
- Ben je wel eens in Frankrijk geweest?
- Denk je dat dit gaat lukken?
- Vind je ook niet dat…?
Dan heb je ook nog open vragen die aan het eind veranderen in meerkeuzevragen. “Hoe zou je willen afvallen, door te gaan sporten, of door minder te eten?” Deze vraag begint open, maar de vragensteller beperkt vervolgens de keuzemogelijkheden, waardoor de vraag toch gesloten wordt. Dit zie je vaak in gesprekken waarin de vragensteller de ander een beetje wil helpen, zeker als er even een stilte valt.
Stiltes zijn echter mooie momenten. Op dat moment is de ander aan het nadenken, en dat is één van de belangrijkste doelen van coaching of hulpverlening.
Open vragen passen bij Motiverende Gespreksvoering
Met gesloten vragen doe je over het algemeen twee dingen: je controleert of jouw denkbeelden kloppen en je verzamelt feitelijke informatie die jij nodig denkt te hebben. Als je dit lang volhoudt, kan het dodelijk zijn voor de samenwerkingsrelatie. Een reeks gesloten vragen wekt de indruk dat jij de expert bent, en dat er na jouw vragenlijstje een uitstekende diagnose of oplossing zal volgen.
Bij een medisch probleem, of een computerstoring kan dat heel nuttig zijn. Maar over het algemeen werkt dat in coachingsgesprekken juist niet. Door alleen jouw eigen denkbeelden te controleren (ik ben zelf ook overspannen geweest… dus…) ga je eraan voorbij dat een ander dit wel eens heel anders kan beleven. Binnen Motiverende Gespreksvoering probeer je dan ook zo weinig mogelijk gesloten vragen te stellen.
Motiverende Gespreksvoering gaat er van uit dat je als coach probeert te ontdekken wat voor de ander belangrijk is, hoe een ander iets beleeft. Want alleen als je daarbij aansluit, vind je de intrinsieke motivatie die nodig is voor verandering. Een open vraag geeft de ruimte die nodig is voor de ander om zelf te vertellen wat hij of zij op dat moment belangrijk vindt. Op die manier kom je veel meer te weten dan wanneer je alleen jouw denkbeelden toetst of een checklist afwerkt.
Dit betekent overigens niet dat je nooit gesloten vragen zou mogen stellen. Je kunt na een samenvatting gerust vragen:
“Heb ik dit goed begrepen?”
Maar je kunt gesloten vragen het beste zo veel mogelijk vermijden.
Hoe reageer je op het antwoord na een open vraag?
Wanneer je na een open vraag meteen weer een nieuwe vraag stelt, kan het gesprek een soort kruisverhoor worden. Daarnaast weet de ander niet of jij de informatie wel begrepen hebt. Een mooi ritme binnen Motiverende Gespreksvoering is dan ook dat je één open vraag stelt, gevolgd door twee of drie reflecties.
open vraag – reflectie – reflectie – open vraag – reflectie – reflectie – reflectie
Door de reflecties toets je of je het antwoord goed begrepen hebt. De ander corrigeert dan nog wat, of geeft weer nieuwe informatie. Pas wanneer een onderwerp helemaal duidelijk is, en zonder verdere aanvullingen bevestigd wordt, stel je een nieuwe open vraag.
Oefeningen met open vragen
Het stellen van open vragen lijkt heel basaal. In iedere opleiding zit wel een onderdeel communicatie waarin je dit leert. Maar observeer maar eens een gesprek, en je zult merken dat de meeste vragen gesloten zijn. Als er al vragen gesteld worden…
Oefening 1: alledaagse gesloten vragen
Het stellen van open vragen kun je het beste oefenen in alledaagse situaties. Hier komen een aantal veel voorkomende gesloten vragen. Maak ze open, en stel ze vervolgens vandaag aan enkele mensen in je omgeving. Probeer vervolgens hun antwoord kort samen te vatten.
- Heb je lekker geslapen?
- Gaat het goed met jou?
- Fijn weekend gehad?
- Heb je nog iets te vertellen?
Oefening 2: doorvragen met open vragen
Deze oefening gaat over het doorvragen met behulp van open vragen. Iemand vertelt je iets, en jij stelt vervolgens een open vraag die voortborduurt op wat de ander vertelde.
Voorbeeld: “Mijn laatste werkdag was niet echt prettig. Ik heb een behoorlijke aanvaring met mijn collega gehad.” Een mogelijke open vraag: “Wat was de oorzaak van die aanvaring?”
Je kunt zelf oefenen in het doorvragen met open vragen op de volgende uitspraken:
- “Ik zou best iets met vrijwilligersbeleid willen doen, maar ik weet gewoon niet welke taken geschikt zouden zijn voor vrijwilligers.”
- “In plaats van te gaan schelden, ben ik deze keer gewoon even naar buiten gelopen om af te koelen. Dat is me wel gelukt.”
Wil je meer leren over Motiverende Gespreksvoering?
Motiverende Gespreksvoering is een communicatiemethode voor het begeleiden van gedragsverandering.
Als je meer wilt leren over deze methode, dan kan dat op de volgende manieren:
Ben je op zoek naar een trainer die trainingen kan verzorgen, of ben je op zoek naar individuele begeleiding?
Voor een kennismaking met Motiverende Gespreksvoering kun je meedoen aan een workshop.
Wil je de methode grondig leren?
Meld je dan aan voor de cursus Motiverende Gespreksvoering.