Doelgericht coachen
Je hebt zojuist een goed gesprek gehad met je coachee, cliënt of medewerker. Het was prettig en alles wat bespreekbaar. Tóch overheerst er een gevoel van…
‘We hebben super veel besproken maar zijn we nu dichter bij het doel van deze gesprekken?’ ‘Hebben we stappen gezet?’ Of misschien zelfs een gevoel van… ‘Wat was eigenlijk het doel van dit gesprek? Of van dit contact?’
Je kunt een heel goed gesprek hebben zonder ergens uit te komen. Een gesprek zonder duidelijke focus.
Het gaat van het ene op het andere onderwerp en er is niet echt een begin en einde. Aan het eind van het gesprek had jij of de ander wellicht nog iets willen toevoegen, maar toen was de tijd (of energie) op.
Herken je dit? Ik voelde dit voorheen wel eens vaker en nog steeds is het een uitdaging om de focus in een gesprek of begeleidingstraject helder te houden.
Maar zonder doel geen richting.
En zonder richting geen resultaat.
Gedragsverandering gaat over verandering en motivatie. Als je iemand wil motiveren, moet je wel weten waarvoor. En als iemand iets wil veranderen moet hij wel weten wat.
Zo’n gesprek zonder focus is het zelfde als wanneer je in de auto stapt, maar niet weet wat je eindbestemming is. Je zult rondjes blijven rijden. Misschien in een prettige omgeving, maar je bereikt nooit je doel.
In coaching-land gebeurt het toch nog vaak dat een gesprek geen duidelijke focus heeft. Dit kan komen omdat er teveel onderwerpen te bespreken zijn, of doordat de coach de agenda teveel bepaalt zonder overleg, of juist de klant de agenda laat bepalen maar hiermee andere belangrijke zaken mist.
3 stijlen; volgen – gidsen – sturen
Je hebt drie verschillende gespreksstijlen nl. volgen, gidsen en sturen.
De sturende stijl vond je vroeger (nu ook al minder) terug bij bijvoorbeeld de huisarts. Jij vertelt je klacht, hij vertelt je wat je moet slikken (of doen) om er vanaf te komen; sturend.
De volgende stijl dat is die coach die heel goed luistert, je veel open vragen stelt en jou volgt in de thema’s die je aandraagt op dat moment. Klanten die heel graag vermijden om over de échte problemen te praten gooien met alle liefde en plezier zo’n rookgordijn op om je continue van de belangrijke onderwerpen weg te houden.
Ik heb wel eens van ex-collegae bij de reclassering gehoord dat de reclasseringswerker vroeger op huisbezoek ging, samen met de cliënt koffie dronk en een sigaretje rookte, een beetje kletste over van alles en nog wat en weer ging. Het strafbaar gedrag kwam misschien niet eens ter sprake. Dat was je meldplicht. Natuurlijk een goed begin om een werkrelatie op te bouwen met elkaar (hoewel dat roken wellicht beter is om te laten ;-)) maar als het daarbij blijft komen cliënten niet in beweging… En zullen ze niet veranderen…. Daar krijgen we gelukkig tegenwoordig niet meer voor betaald.
We zijn steeds meer doelgericht aan het werk. De reclasseringswerker bepaalt, samen met zijn cliënt het plan. Op welke leefgebieden gaat er waar aan gewerkt worden om recidive in de toekomst te voorkomen?
Motiverende Gespreksvoering is een gidsende stijl. Dat betekent dat je, nadat je de werkrelatie hebt opgebouwd, de richting gaat bepalen. Dit doe je in het tweede proces ‘focussen’.
Waar gaan we heen? Je bepaalt dit doel samen met de ander. Alleen als coach ga je er niet komen en MGV is een op samenwerking gerichte gespreksstijl. Je moet het hierover eens worden dus.
Het kan zijn dat je als coach soms eerst de agendapunten van de klant wat ruimte moet geven om uiteindelijk ook te komen tot de onderwerpen waarvan jij denkt dat ze belangrijk zijn om te bespreken om het gezamenlijke doel te behalen.
Maar hoe dan? Door bijvoorbeeld gezamenlijk een agenda te maken.
Het lijkt een open deur, maar in de trainingen die ik geef én in de praktijk blijkt dat dit toch echt lastiger is dan dat het lijkt. Omdat je wel een agenda in je hoofd hebt maar hem niet deelt met de ander en deze ergens halverwege misschien een beetje loslaat. Omdat je niet vraagt wat de ander graag zou willen bespreken of jouw agendapunten niet durf aan te dragen. Of omdat je je laat verleiden om toch bij één van de agendapunten meteen de diepte in te gaan.
6 stappen om focus aan te brengen in je gesprekken:
- Stel een duidelijk vraag aan het begin van je gesprek.
“Waar wil je het vandaag over hebben?” of “Wanneer zou dit gesprek voor jou nuttig geweest zijn?”
- Noteer deze onderwerpen (op een A4 of whiteboard).
Maak het visueel en deel de agenda met elkaar. Zo wordt de agenda iets van jullie samen, in plaats van alleen die in het hoofd van de coach. - Laat je niet verleiden om de diepte in de te gaan als je nog bezig bent met de agenda, maak de agenda af.
Mensen kunnen geneigd zijn om te zeggen:
“Ik wil het hebben over de medicatie, ik denk niet dat deze goed werkt omdat ….”
Aan jou de eer om te focussen door bijvoorbeeld te zeggen:
“Je wilt het vandaag ook graag hebben over de medicatie. Ik noteer het. Zijn er nog meer zaken die op de agenda moeten volgens jou?” - Pas als alles erop staat en je overeenstemming hebt over het feit dat alles erop staat (“Is dit het voor nu?”) kun je kijken waar je gaat beginnen.
En om te prioriteren vraag eens: “Wat hiervan vind je het allerbelangrijkste (en zullen we mee beginnen)?” - Voeg eventueel zelf nog iets toe aan de agenda.
Wanneer er iets is waarvan jij denkt dat het besproken zou moeten worden, mag jij als coach natuurlijk ook jou inbreng doen. Kijk of het je lukt om MET TOESTEMMING van de ander ook iets op de agenda te krijgen.
Bijvoorbeeld: “Zo al pratende is er nog iets dat in mij opkomt, waarvan ik denk dat we het op de agenda willen zetten. Jouw medicatie heeft mogelijk invloed op het wel of niet in slaap komen. Je vertelde al iets over problemen met slapen en wakker worden. Wat vind je ervan om jouw dag en nacht ritme eens te bespreken hier?” - Overleg over wat wel of niet haalbaar / mogelijk is.
Als het heel veel is, kun je vragen:
“Wat hiervan zullen we vandaag op de agenda zetten en wat de volgende keer?”
Als het onderwerpen zijn die wellicht niet in de gesprekken met jouw besproken moeten worden, maar ergens anders, kun je ook aangeven:
“Voor jou zijn je spanningsklachten ook iets wat je zou willen bespreken. Aangezien je daar nu over in gesprek bent met de POH is het wellicht beter om dat daar te bespreken en hier de andere zaken. Wat vind je daarvan als ik dat zo zeg?”
Door te focussen, maak je je gesprekken doelgericht en werk je ergens naartoe. Hierdoor kun je ook steeds de helikopterview nemen om te kijken of je nog op koers zit en kun je bijsturen waar nodig.
Natuurlijk kun je gaandeweg tot de conclusie komen dat je nog iets miste op de agenda of dat iets anders prioriteit heeft. De focus is geen statisch iets, je kunt samen bewust kiezen om van koers te veranderen. Maar dan doe je het bewust en dus met een doel voor ogen.
Ter voorbereiding op het derde proces ‘Ontlokken verandertaal’
Het proces van focus aanbrengen (weten waar we over gaan praten én wat de veranderrichting is), is een noodzakelijk stap om überhaupt verder te kunnen. Want als je weet waar (en op welke gebieden) iemand heen wil, DAN weet je waar de verandertaal en motivatie wel of niet is.
Als de focus er is kun je per onderwerp de diepte in, en motivatie gaan vergroten.
Als de focus er niet is, kún je dus hélemaal niet gidsen als coach, begeleider of manager. Er blijf je vaak bij een prettig gesprek met weinig resultaat…
Wil je meer weten over verandertaal of motivatie vergroten? Of over het focussen of één van de andere processen binnen Motiverende Gespreksvoering?
Lees dat zeker nog even verder hier op de website of meld je aan voor een basiscursus Motiverende Gespreksvoering.
Als laatste een mooi verhaal uit eigen werk, over focus.
Toen ik ooit een training gaf in de vrouwengevangenis met 6 dames probeerde ik steeds te focussen door het programma van die bijeenkomst te volgen. Ik liet het programma echter steeds los, omdat er zoveel te klagen was over de gang van zaken in de gevangenis. Ik wist de focus niet te herpakken en kwam steeds niet toe aan het inhoudelijke stuk van die bijeenkomst.
Na 3 bijeenkomsten begonnen er een paar dames te klagen. Ze wilden niet meer naar de training komen want het was toch alleen maar geklaag. Ze hadden niet het gevoel dat ze verder kwamen.
En natuurlijk had ik dat ook niet. Dat kwam omdat ik steeds het programma ondergeschikt maakte aan wat zij inbrachten. Ik was alleen maar aan het volgen. Op deze manier bleven we in cirkeltjes draaien en kwamen we inderdaad niet vooruit.
Wat ik toen gedaan heb, is terug die focus aanbrengen. Mijn rol ook als trainers (of coach) als je het mij vraagt. Ik heb dat gedaan door te gaan gidsen.
Een programma te maken voor die bijeenkomst én die ook te delen door middel van een flap- over met het programma getekend erop. Ik nam het programma bij aanvang van de bijeenkomst door en vroeg of er nog aanvullingen waren/ of dingen die zij misten bij het programma.
Wanneer we samen akkoord hadden voor het programma, greep ik er geregeld naar terug. We hadden afgesproken maximaal 15 minuutjes ‘rondje ruis’ (in dit geval klagen ;-)) te doen en daarna te stoppen en naar het volgende programma onderdeel te gaan.
Door het programma te delen en er samen steeds naar terug te grijpen, lukt het om focus aan te brengen en de inhoud uiteindelijk in te gaan.
Wauw, wat een verademing! Na de eerste keer op deze manier gaven ze al aan dat ze “aan deze bijeenkomst écht iets hadden gehad…”
Het is dus niet alleen voor jezelf als coach, begeleider of manager fijn… je bent het volgens mij ook ‘verplicht’ aan de mensen met wie jij gesprekken hebt om ervoor te zorgen dat ze er uiteindelijk ook echt iets aan hebben!
Hoe breng jij focus aan in je gesprekken?